Dlaczego coraz więcej uczniów ma problemy z ortografią?
Czynników jest wiele. Najważniejsze z nich to:
- Mniejszy nacisk szkoły na nauczanie ortografii (A. Jurek „Z badań nad ortografią uczniów”; 2006),
- Przeprowadzanie testów, na których nie ma zadań z ortografii. Nie trzeba też wiele pisać, wystarczy wybrać poprawną odpowiedź,
- Wzrost liczby opinii uczniów z dysleksją ( w przypadku takich uczniów błędy ortograficzne nie są brane pod uwagę),
- Rozwój technologii cyfrowej i informacyjnej. Liczy się krótki przekaz (sms, Messenger).
Program sam poprawia ewentualne błędy, - Spadek czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży, a nawet wśród ludzi dorosłych,
- Mniej prac pisanych ręcznie
Gry i zabawy, które pomogą w nauce ortografii:
Statki ortograficzne
Większość elementów tej gry pochodzi od tradycyjnej gry w statki. Jest to gra dla dwóch osób. Każdy z uczestników rysuje dwie plansze: dwa kwadraty 10×10- pionowo od A do J, poziomo od 1 do 10. Na jednej z plansz, trzeba wpisać wyrazy z trudnością ortograficzną.
W tym celu można korzystać ze słownika. Jeden wyraz odpowiada jednemu statkowi. Statki rozmieszczone są w ten sposób, że jednej kratce odpowiada jedna litera.
Musi być 6 statków:
dwa 7- literowe,
jeden 6- literowy,
dwa 5- literowe,
jeden 4- literowy.
Gdy plansze są gotowe, jeden z uczestników podaje współrzędne (np. J 10). Jeśli trafi, przeciwnik podaje literę znajdująca się na tym polu, a gracz kontynuuje odgadywanie. Może też spróbować odgadnąć wyraz. W przypadku chybionego strzału, współrzędne podaje druga osoba. Gra kończy się wtedy, gdy jeden z graczy odgadnie wszystkie wyrazy przeciwnika.
Rozwiązywanie i układanie krzyżówek
Do zrobienia krzyżówki potrzebne będą: ołówek, linijka i gumka. Na początku należy wymyślić hasło. W trakcie tworzenia krzyżówki, skreślamy sobie potrzebne litery, aby kontrolować czy mamy już wszystkie, które są nam potrzebne. Wyrazy umieszczamy poziomo oraz pionowo, starając się aby się ze sobą nie łączyły. Do tego zadania przyda się też słownik, gdyż ma to być krzyżówka z wyrazami z trudnością ortograficzną. Ostatnim etapem tworzenia krzyżówki jest wymyślenie pytań do utworzonych haseł.
Odszyfrowywanie lub zaszyfrowywanie wyrazów
Do tego zadanie potrzebne będą kartka i ołówek. Jednym ze sposobów zaszyfrowywania wyrazów jest przyporządkowanie dowolnie wymyślonych znaków do liter. Np. literom „o” odpowiadać będzie rysunek sowy. Za pomocą różnych rysunków możemy zaszyfrować jakąś wiadomość lub pojedyncze wyrazy. Po wykonaniu zadania zaszyfrowaną wiadomość dajemy dowolnej osobie i prosimy, aby ją odszyfrowała. Następnie należy zamienić się rolami.
Wymyślanie melodii do wierszyków ortograficznych
Poniżej podaję kilka przykładów wierszyków, do których należy wymyślić melodię. Następnie należy zaśpiewać piosenkę, tak aby słuchacz był w stanie zapisać wierszyk. Zadania wykonujemy na zmianę z dzieckiem.
„Obeszłam chyba z tysiące lasów,
Lecz nie poznałam tam leśnych skrzatów.
Zwiedziłam mnóstwo wytrawnych dworów,
Nigdzie nie było potężnych królów!
Opłynęłam wody oceanów.
Czemu nie było żadnych piratów?!
Szukałam potężnych czarodziejów
I zaklętych w żaby królewiczów,
Kotów w butach, chodzących wilków,
Słodziutkich misiów i małych elfów…
Czyżby oni niewidzialni byli?
Nie, ale wszyscy w bajkach się skryli.”
„Rano deszczyk mżył
no i dzień był dżdżysty.
Burza, grzmot wieczorem,
lunął deszcz rzęsisty.”
Wyścigi ortograficzne
Do tej gry trzeba będzie narysować planszę. Powinna się ona składać z dwóch miejsc startowych, na których będzie można wpisać imiona graczy. Następnie trzeba narysować 20 kół podzielonych na połówki (w tych połówkach muszą się zmieścić wyrazy). Koła te muszą utworzyć drogę, także powinny być położone obok siebie, jedno po drugim. Na końcu należy zaznaczyć metę.
Trzeba również przygotować kartoniki z cząstkami: prz, brz, trz, drz, krz, grz, chrz, jrz, wrz. Gdy mamy wszystko przygotowane, można rozpocząć grę.
Pierwszy z uczestników losuje kartonik z cząstką. Musi wymyślić wyraz, który będzie zawierał tę cząstkę. Wyraz ten trzeba będzie podzielić na sylaby i w ten sposób zapisać go w kołach. W jednym kole ma się znajdować jedna sylaba. Im więcej dany wyraz będzie miał sylab, tym dalej dojdzie zawodnik. To samo robi druga osoba z pary. Wygrywa ten zawodnik, który pierwszy dojdzie do mety.
Pisanie wyrazów palcem na tacy z piaskiem
Ćwiczenie będzie atrakcyjne dla młodszych dzieci.
Do tego zadania potrzebna będzie taca z piaskiem. Rodzic mówi wyraz, a zadaniem dziecka jest zapisanie go palcem na tacy z piaskiem.
W celu uatrakcyjnienia tej zabawy można przygotować worek z różnymi rzeczami, które dziecko odgaduje za pomocą dotyku, a następnie zapisuje ich nazwy na tacy.
Przykładowe przedmioty to: ogórek, chusteczki, ołówek, łyżka, grzebień, marchewka, strzykawka, herbata (woreczek), orzech itp.
Indiańskie imiona- zabawa rodzinna
Do tej zabawy potrzebne będą co najmniej trzy osoby, a im więcej uczestników weźmie w niej udział- tym lepiej. Potrzebne będą kartki w formacie A4- ich ilość ma być odpowiednia do ilości graczy. Wcześniej należy przygotować kartoniki z nazwami zwierząt oraz roślin.
Podczas zabawy każdy z graczy losuje kartonik i zapisuje wylosowaną nazwę na swojej kartce. Następnie wszyscy uczestnicy podają kartki w prawo, do osoby siedzącej obok. Czynność tę powtarzamy tyle razy, aby kartka wróciła do właściciela. Każdy z uczestników dopisuje na kartce przymiotnik, który kojarzy mu się z zapisanym na niej zwierzęciem lub rośliną. Gdy kartka wróci do właściciela, ten wybiera sobie określenie, które najbardziej mu się podoba i następnie przedstawia się wszystkim swoim nowym imieniem, wykonując przy tym dowolny gest. Reszta uczestników wita zawodnika i powtarza gest, który on zaprezentował.
