Kształcenie rozumienia treści w różnych formach czytania

Umiejętność czytania ze zrozumieniem (również słuchania) jest jedną z ważniejszych, której może nauczyć się dziecko w szkole. To od niej zależy przyswojenie wiadomości, zarówno podczas zajęć humanistycznych, jak i ścisłych.

Zdarzają się sytuacje, że rodzic z dzieckiem wspólnie przygotowują się do sprawdzianu. Po takim treningu oboje stwierdzają, że uczeń opanował wymagany materiał. Niestety ostatecznie ocena ze sprawdzianu nie jest pozytywna. Pomijając czynnik stresu, nierzadko okazuje się, że uczeń nie przeczytał poleceń ze zrozumieniem, co w efekcie uniemożliwiło poprawne wykonanie zadania i zdobycie pozytywnej oceny.

Umiejętność czytania ze zrozumieniem należy ćwiczyć już od najmłodszych lat. Nawet wtedy, gdy dziecko nie potrafi jeszcze samo czytać w tzw. czytaniu pasywnym. W tym sposobie czytania tekst czyta rodzic, a dziecko wciela się w rolę aktywnego słuchacza. Ważne jest, aby tekst był przeczytany w sposób atrakcyjny, tak aby skupić na nim uwagę dziecka. Niemałą rolę odgrywa tu odpowiednia interpunkcja oraz dobra dykcja. Dziecko nie czytając stara się zrozumieć treść. To ćwiczenie rozwija także koncentrację uwagi i percepcję słuchową (o których pisałam we wcześniejszych publikacjach). Tę formę czytania można również kontynuować z dzieckiem, które potrafi już czytać samodzielnie.

Po przeczytaniu tekstu, należy sprawdzić czy dziecko zrozumiało treść. Najłatwiej można to zrobić poprzez zadanie odpowiednich pytań :

• ogólnych: O czym było to opowiadanie?
• szczegółowym: Gdzie toczyła się akcja w opowiadaniu?
• alternatywnym: Czy dziewczynka trzymała w ręku misia, czy lakę?

Warto zadać pytania dotyczące upodobań dzieci: Co Ci się najbardziej podobało w tym opowiadaniu? Jak można było lepiej rozwiązać problem, który się tam pojawił?

Można też prowokować dziecko do przedstawienia własnych pomysłów dotyczących np. zakończenia opowiadania, co również wspomaga rozwój kreatywności.

Poza metodami werbalnymi, zrozumienie tekstu można sprawdzić w sposób niewerbalny np. prosząc dziecko, a by namalowało ilustrację do tekstu lub poprzez zabawę w teatr i odegranie scenek z opowiadania.

Do tekstu można również przygotować historyjkę obrazkową i poprosić dziecko, aby ułożyło ją w kolejności zgodnej z przeczytanym tekstem. Również zagadki są dobrym sposobem na rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem- żeby je rozwiązać, trzeba skoncentrować się na tekście.

Jeśli dziecko potrafi już czytać, warto wprowadzić w domu ciche czytanie tekstów. Rozumienie treści sprawdzimy poprzez różne ćwiczenia oraz poprzez wcześniej zaproponowane metody werbalne i niewerbalne.

Przykłady ćwiczeń rozwijających umiejętność czytania ze zrozumieniem:

Tworzenie wyrazów z rozsypanek literowych z wykorzystaniem liter naprowadzających:

 l k c o i k  (wyraz zaczyna się od k – rozwiązanie klocki)

g a n o  (wyraz zaczyna się od n – rozwiązanie noga)

p k a n a a ( wyraz zaczyna się od k – rozwiązanie kanapa)

Wykonywanie poleceń zgodnych z tekstem:

Podnieś lewą rękę do góry.

Podskocz dwa razy.

Kucnij i zamknij oczy.

Polecenia można rozbudowywać i wydłużać.

Dobieranie odpowiedzi do pytań:

Dobieranie kartek z nazwami przedmiotów mających związek z wyrazem głównym np.

Szkoła: uczniowie, nauczyciele, lekcje, ławki, tablica, zeszyty

Restauracja: kelnerzy, kucharze, sztućce, menu, obiad

Hotel: recepcjonista, tragarz, łóżka, pokoje

Wszystkie kartki powinny być ze sobą wymieszane. Dziecko wybiera tylko te pasujące do wyrazu głównego.

Segregowanie wyrazów na różne grupy tematyczne np. zwierzęta, akcesoria kuchenne, miejsca:

Noże, góry, kot, garnek, morze, jeleń, patelnia, Kraków, wrona, deska, łąka, hipopotam

Tworzenie zdań z wyrazów zapisanych na kartkach. Przykładowe zdania :

Na podłodze leży dywan.

Karol kupił pączki i sok.

Uczniowie piszą sprawdzian z przyrody.

Uzupełnianie tekstu brakującymi wyrazami:

Małgosia przeczytała ………………………………………… o Czerwonym Kapturku.

Tadek chciałby ………………………………….. motyla.

W ogrodzie rosną ………………………………. i …………………………………………… .

To zadanie było ………………………………………………………… .

Wyrazy do wpisania: łatwe, poziomki, złapać, truskawki, książkę

Uzupełnianie opowiadania dowolnymi, pasującymi logicznie wyrazami.

Tomek i ………………………………………….. powiedzieli tacie, że chcieliby wyjść z …………………………… i pojeździć na …………………………………. . Tata zgodził się. Chłopcy udali się na …………………………………………

I rozpoczęli wspólną zabawę. Nagle ………………………………….. zauważył, że w krzakach coś się poruszyło. Chłopcy postanowili zobaczyć co to było. Okazało się, że to mała……………………………………. .

………………………….. wziął zwierzątko na ręce. Okazało się, że na jej nóżce jest mała rana. Chłopcy postanowili, że zaniosą ją do …………………………………….. , który opatrzy ranę.

Gdy wrócili do domu, opowiedzieli o wszystkim tacie, który wysłuchał ich z zainteresowaniem i poczęstował pysznymi ………………………………. .

Czytanie naprzemienne wybranego tekstu.

W tym zadaniu rodzic czyta z dzieckiem tekst głośno i na zmianę. Tekst powinien zawierać dużo, różnych znaków interpunkcyjnych, gdyż one będą wyznacznikiem końca czytanego fragmentu przez jedną osobę.

Znaki przestankowe
Jan Brzechwa

Prowadziły raz rozmowę
Różne znaki przestankowe.

Rzekł dwukropek: „Mógłbym przysiąc,
Że tu jest dwukropków z tysiąc,
Bo beze mnie nie ma zdania…”
„A bez znaku zapytania?…”

„Też pomysły – rzekł cudzysłów. –
Śmiać się można z tych pomysłów,
Bo kto czytał różne wiersze,
Wie, że mam w nich miejsce pierwsze”.

Czerwone – czyta rodzic

Czarne- czyta dziecko

Oczywiście w tym przykładzie kolory podane są tylko przykładowo. W zadaniu tekst powinien być w jednym kolorze, a czytający powinni zwracać uwagę na znaki interpunkcyjne i zmieniać się w momencie wystąpienia któregoś z nich.

Literatura:

Barbara Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu; modele ćwiczeń, wyd. WSiP

Karolina Majewska