Leworęczność – co to takiego?
Leworęczność – to odwrócona w stosunku do większości ludzi funkcjonalność prawej i lewej ręki. Około 8–15% ludności jest leworęczna. Osoby leworęczne w odróżnieniu od praworęcznych, piszą, jedzą i wykonują większość czynności wymagających dużej precyzji ruchów za pomocą ręki lewej. Leworęczność wynika z silniejszego rozwoju prawej półkuli mózgu, co objawia się nie tylko w częstszym używaniu lewej ręki, lecz także w lepszym i sprawniejszym funkcjonowaniu całej lewej strony ciała.
Od 1992 roku leworęczni obchodzą 13 sierpnia swoje święto – „Międzynarodowy dzień leworęcznych”
Właściwa diagnoza.
Do prawidłowego postępowania z dzieckiem oraz jego dobrego rozwoju i funkcjonowania w otoczeniu niezbędna jest właściwa diagnoza. Rodzice spędzając z dzieckiem większość czasu są pierwszymi i najlepszymi obserwatorami. To oni mogą określić pierwsze preferencje swojego dziecka w zakresie posługiwania się lewą lub prawą ręką. Dla ułatwienia proponuję zadać sobie poniższe pytania.
Pytania pomocnicze:
- Którą ręką dziecko trzyma łyżkę podczas jedzenia?
- Którą ręką się czesze?
- Którą ręką zapina guziki (zasuwa suwak)?
- Którą ręką rzuca piłkę?
- Którą ręką sprawniej chwyta rzucany mu przedmiot?
- Którą ręką sięga po rzecz leżącą wysoko na półce?
- W której ręce nosi ciężkie przedmioty?
- Którą ręką rysuje chętniej i ładniej?
Na podstawie analizy odpowiedzi na powyższe pytania można już wstępnie określić, która ręka jest u dziecka sprawniejsza.
Dostosowanie środowiska do potrzeb dziecka leworęcznego.
W celu ułatwienia dziecku leworęcznemu funkcjonowanie w domu, warto zaprosić dziecko do urządzania jego pokoju. Można wtedy zaobserwować co jest dla dziecka wygodne, przydatne, jakie rozwiązania są bardziej właściwe.
Przykłady:
- ułożenie w szafie ubrań w taki sposób, aby dziecko mogło łatwo po nie sięgać,
- ustawienie nocnej szafki i lampki, tak aby dziecko mogło łatwiej sięgać do wyłącznika,
- zakupienie regulowanego biurka,
- ustawienie komputera na środku biurka oraz lampy z długim przewodem, aby dziecko mogło bez większych problemów posługiwać się wyłącznikiem,
- zapewnienie właściwego oświetlenia nad biurkiem,
- zaopatrzenie dziecka w nożyczki, linijki, pióra i ołówki dla leworęcznych,
- podczas przygotowywania posiłków należy uczyć dziecko prawidłowego posługiwania się narzędziami kuchennymi.
Za każdym razem, kiedy mamy jakieś wątpliwości, warto pytać dziecko, co jest dla niego wygodniejsze.
Kształtowanie gotowości do pisania.
Predyspozycje do posługiwania się ręką lewą można obserwować w poszczególnych okresach rozwojowych. Szczególnie cenne są obserwacje rodziców i opiekunów, gdyż to oni spędzają najwięcej czasu z dzieckiem i znają je najlepiej. Oto kilka wskazówek na co zwrócić uwagę:
- okres niemowlęcy – jeśli dziecko już w III kwartale życia wykazuje tendencję do częstego reagowania lewą ręką, może to oznaczać wczesną i silną dominację lewej ręki, należy pozostawić tutaj dziecku wybór ręki wiodącej,
- okres poniemowlęcy – podczas prób samodzielnego jedzenia dziecka należy zwrócić uwagę czy wykorzystuje ono obie ręce na zmianę, czy może preferuje jedną z nich. Podczas rysowania przez dziecko można pokazać mu sposób trzymania kredek zarówno ręką lewą jak i prawą, jeśli jednak dziecko preferuje rękę lewą, należy pozostawić mu prawo wyboru. Trzeba też pamiętać o właściwym ułożeniu palców podczas trzymania kredek przez dziecko,
- wiek przedszkolny – należy obserwować dziecko podczas wykonywania czynności samoobsługowych (jedzenie, czesanie, mycie zębów) oraz podczas rysowania. Jeśli dziecko nie wykazuje wyraźnych preferencji co do wyboru ręki, należy demonstrować mu wzorce praworęczności i zachęcać je do eksperymentowania. Niezmiernie ważne jest usprawnianie motoryki oraz dbanie o właściwy chwyt ołówka. Zdarza się, że dziecko samo zmienia rękę patrząc na inne dzieci w przedszkolu. Nie jest to nic złego, trzeba tylko obserwować, czy nie towarzyszą temu jakieś trudności, zaburzenia. Jeśli dziecko jest zdecydowanie leworęczne, należy je wspierać i wzmacniać rękę lewą. W przypadki jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z nauczycielem przedszkola, a on ewentualnie skieruje na specjalistyczne badania do poradni psychologiczno – pedagogicznej lub sam pokieruje dalszą pracą z dzieckiem.
Bardzo ważne jest, aby dziecko zanim podejmie naukę w szkole orientowało się w lewej i prawej stronie własnego ciała i w otoczeniu. Cenne są ćwiczenia orientacji przestrzennej, nigdy nie jest też za dużo ćwiczeń manualnych usprawniających rękę.
- Wiek szkolny – dziecko opanowuje umiejętność czytania i pisania. Ważna jest współpraca z nauczycielem i jednolite zasady pracy z dzieckiem np. ustawienie ręki i zeszytu podczas pisania, właściwe oświetlenie podczas pisania oraz atmosfera i akceptacja leworęczności.
Na każdym etapie rozwoju bardzo ważne jest wspieranie dziecka.
Przykłady ćwiczeń w domu.
- nawlekanie koralików,
- lepienie i ugniatanie ciasta, plasteliny,
- malowanie palcami,
- szycie igłą lub szycie tekturek z dziurkami,
- wycinanie i wydzieranie papieru,
- obrysowywanie przedmiotów,
- układanie puzzli, budowanie z klocków,
- zabawy z mąką lub kaszą, rysowanie i pisanie liter na nich,
- różnego rodzaju zabawy ruchowe np. gra w piłkę, gra w badmintona, jazda na rowerze
Sławne osoby leworęczne.
Ludwig van Beethoven, Bob Dylan, Sting, Leonardo da Vinci, Albert Einstein, Aleksander Wielki, Juliusz Cezar, Napoleon Bonaparte, Benjamin Franklin, książę Wiliam, Bil Clinton, Winston Churchill, Diego Maradona, Marylin Monroe, Nicole Kidman, Brus Willis, Julia Roberts,Krzysztof Penderecki, Andrzej Wajda
Opracowała: Magdalena Korszla – Iwan
